Dziękuję bardzo, Panie Marszałku!
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Unia
Europejska, a wcześniej Europejska Wspólnota Gospodarcza, ma za sobą
już ponad pół wieku rozwoju przerywanego różnymi kryzysami. Oczywiście
nie jest tak, że był to niczym niezakłócony ciąg sukcesów – co pewien
czas zdarzały się spory, wręcz kłótnie, kryzysy przychodzące z zewnątrz,
a czasami wewnętrzne, które stawiały pod znakiem zapytania,
przynajmniej w oczach niektórych, celowość takiej instytucji, a także
jej zdolność przetrwania. Wysłuchałem wystąpienia pana posła Pęka –
akurat teraz nie ma go chwilowo na sali– który scharakteryzował obecny
stan i powiedział, że jest to głęboki kryzys gospodarczy, ideologiczny i
chyba społeczny, już nie pamiętam… Ja przypominam sobie czasy
dawniejsze, bo jestem, powiedziałbym, członkiem uniwersytetu trzeciego
wieku, czasy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Tak się składa, że na
mojej uczelni, dzisiejszej SGH, a dawnej SGPiS, pisałem pracę
magisterską pod tytułem „Wspólna polityka rolna Europejskiej Wspólnoty
Gospodarczej ze szczególnym uwzględnieniem rynku mięsa wieprzowego”. To
informacja dla kolegów, którzy zajmują się rolnictwem. Jest to jakaś
rekomendacja…W Polsce nie było, ale tam było. To był temat trochę abstrakcyjny, zgadzam się.Ale
udało się coś napisać. Wtedy to co pewien czas na łamach znanej wówczas
gazety, a mianowicie „Trybuny Ludu”, na jej pierwszej stronie takimi
dużym literami pisano: głęboki kryzys w Europejskiej Wspólnocie
Gospodarczej. Dalej były komentarze, które mówiły o tym, że tego w ogóle
nie da się utrzymać, że są ogromne różnice między tymi państwami, że to
wszystko jest sztuczne i że musi rozpaść w przeciwieństwie do RWPG,
która opiera się na zdrowych zasadach i przyjaźni między narodami. Kiedy
wysłuchałem pana posła Pęka, to mi się to po prostu przypomniało.
Proszę
państwa, informacja o śmierci Unii Europejskiej jest naprawdę mocno
przesadzona. Kryzys rzeczywiście jest poważny, nikt tego nie ukrywa –
wszyscy przywódcy, politycy itd. ten temat podnoszą. Tylko nieliczni
powiadają: nie zajmujmy się tym, dajmy temu spokój, bo to wszystko na
nic się nie zda, niech to powoli dogorywa. Zdecydowana większość pracuje
nad tym, jak z tego kryzysu wyjść, jakie nowe rozwiązania wewnętrzne
wprowadzić, rozwiązania, które będą nas chroniły przed kryzysami w
przyszłości. Skąd one się biorą? Pomijam w tej chwili fakt, że kryzys
zaczął się w Stanach Zjednoczonych i przyszedł do Europy. On przyszedł
do Europy; miał taki zasięg dlatego, że w Europie nie było pewnych
mechanizmów zabezpieczających. Dlaczego pojawiają się te kryzysy
wewnętrzne? Ano dlatego, że Unia Europejska, a wcześniej Europejska
Wspólnota Gospodarcza stopniowo realizowała plan – może nie do końca
uświadomiony, on się pojawiał niejako w trakcie – który miał na celu
likwidację źródeł konfliktów między narodami, między państwami w
Europie. Nie mówię w tej chwili o takich konfliktach politycznych, jakie
miały ostatnio miejsce na przykład na Bałkanach, ale o takich
konfliktach, które miały miejsce w Europie przez setki lat. Bardzo
często były to konflikty o podłożu ekonomicznym. Głównym celem każdego
państwa, zwłaszcza w momencie, w którym powstała gospodarka ściśle
rynkowa – i tak jest do dzisiaj – jest walka o możliwie pełne
zatrudnienie, walka z bezrobociem we własnym kraju. I to jest największe
zagrożenie dla każdego rządu, dla gospodarki rynkowej. Można to
realizować poprzez różnego rodzaju rozwiązania wewnętrzne. Można to było
także realizować, co było znacznie łatwiejsze, przez eksport
bezrobocia. Eksport bezrobocia realizowano na różne sposoby, na przykład
poprzez cła importowe, która, jak wiadomo, utrudniały dostęp do towarów
zagranicznych. Wydawało się takiemu krajowi, że w związku z tym
przynajmniej jego towary będą sprzedawane. Oczywiście to wywoływało
retorsje z drugiej strony, cła importowe z drugiej strony, obniżało
wymianę handlową, obniżało tempo wzrostu i zwiększało bezrobocie w obu
krajach. Taki był efekt tego rodzaju działań. Unia Europejska, a jeszcze
wcześniej EWG, zaczęła znosić cła importowe. Oczywiście to powodowało
pewne wstrząsy – to jest jasne. Z tymi wstrząsami kraje musiały sobie
dać radę, czasami to powodowało małe kryzysy. Druga rzecz to były kwoty
importowe. Już nie było ceł, ale były kwoty importowe na dane towary, w
związku z czym tego wolno było sprowadzić tylko tyle, a tego tyle itd. I
skutek był taki sam.
Następna
sprawa to pomoc publiczna. To było rzeczą normalną w każdym kraju. A
mianowicie jeśli jakiś sektor miał problemy, stawał się deficytowy, to
po prostu rząd go dofinansowywał, i tyle, po to, żeby ten sektor żył i
oczywiście eksportował – to była ukryta forma dotacji do eksportu.
Oczywiście robili to także inni. Kto na tym wygrywał? Silne kraje na tym
wygrywały, te, które miały dużo pieniędzy, miały silną gospodarkę. A
te, które były słabe, przegrywały. Również tę kwestię Unia Europejska
zaczęła regulować. Pomoc publiczna, jak wiadomo, jest w Unii
Europejskiej regulowana przepisami.
Wreszcie
kwestia przetargów, czyli dostępu różnego rodzaju firm z różnych krajów
do realizacji inwestycji w innym kraju. To również sprzyja większej
konkurencyjności, potanieniu… Ja pomijam w tej chwili konkretne przepisy
i konkretne wady tych przepisów, te rzeczy trzeba usprawniać, chodzi
jednak o pewną zasadę. Unia posuwa się w kierunku likwidacji
mechanizmów, które powodują eksport bezrobocia. Likwidacja tych
mechanizmów stwarza jednocześnie warunki do większego wzrostu
gospodarczego. I przez wiele lat ten większy wzrost gospodarczy
osiągano.
I
wreszcie ostatnia kwestia, jaka została, a mianowicie kurs walutowy,
który również służył przecież do eksportu bezrobocia. Gwałtowna
dewaluacja kursu powodowała, że eksport był bardziej opłacalny.
Oczywiście to często wiązało się z konsekwencjami wewnętrznymi,
inflacyjnymi, no ale trudno. W ten sposób walczono z bezrobociem we
własnym kraju, ale eksportowano je do innego. Stworzenie unii walutowej,
czyli wprowadzenie jednej waluty, euro, było odpowiedzią na tego
rodzaju sytuację, niejako próbą zlikwidowania tego źródła eksportu i
tego sposobu eksportowania bezrobocia. I dlatego to jest proces
naturalny, to jest proces, któremu nie można się przeciwstawiać. No, to
jest trochę tak jak z tymi robotnikami w Anglii w XIX wieku, którzy
niszczyli maszyny, bo maszyny odbierały im pracę. Teraz oczywiście
okazuje się, że jest problem, bo niektóre kraje są biedniejsze, słabsze,
zadłużają się itd. Proszę państwa, zadłużają się, bo im wolno.
Proszę
teraz popatrzeć na sytuację w Polsce. W Polsce mamy rząd, budżet
centralny i budżety gminne. Gminy, które przecież mają własne dochody,
mogą faktycznie zaciągać długi, prawda? Czy gminy mogą się zadłużać w
nieskończoność? Nie. Przyjęliśmy prawo, w którym mówi się o tym, że
owszem, mogą mieć deficyt, ale tylko do pewnych granic. Dlaczego? Bo jak
zaczynają przekraczać te granice i wierzyciele upominają się o
należności, to majątek ulega praktycznie likwidacji, to znaczy po prostu
przejęciu, a ludzie nagle okazują się biedakami, którzy nic nie mają,
itd. Czy państwo może do tego dopuścić? Nie może do tego dopuścić. I
dlatego stosuje pewne reguły. Jak to mówią: toutes proportion gardées,
i tak samo jest w strefie euro… to znaczy, powinno być, ale nie było.
Mianowicie kraje przyjęły wspólną walutę, a jednocześnie nie wprowadziły
mechanizmów zabezpieczających. Powiem inaczej, wprowadzono mechanizmy
zabezpieczające, ale niedostateczne. Traktat z Maastricht przewidywał
limit 3% deficytu i 60% długu. Tyle tylko, że egzekucja tego była
kiepska, praktycznie nie było prawa egzekucyjnego, a przede wszystkim,
co jest niezwykle ważne, poszczególne kraje nie wpisały tych zasad do
swojego prawa. Tylko wtedy, kiedy się coś wpisze do swojego prawa, można
mieć pewność – jeśli nie gwarancję, to prawie stuprocentową pewność –
że to nie będzie przekraczane. Najlepszym przykładem jest Polska: limit
długu, który został wpisany do naszej konstytucji, wynosi 60%.
Skorzystam z okazji, żeby się trochę pochwalić. Razem z profesorem
Balcerowiczem byliśmy odpowiedzialni za tę część konstytucji i
wpisaliśmy do niej taki właśnie limit długu, choć wtedy zagrożenie, że
ten limit zostanie przekroczony, wydawało się dosyć odległe, bo dług
wynosił 37–38% w stosunku do PKB. I ten wpis okazał się zbawienny i
dzisiaj jest przejmowany przez wiele krajów. Wpisanie do prawa tego
rodzaju rozwiązań na pewno będzie zabezpieczało przed wspomnianym
niebezpieczeństwem.
W
momencie, kiedy Unia znalazła się w kryzysie, oczywiście zaczęto dość
gwałtownie szukać różnych rozwiązań. Był między innymi sześciopak, który
pewne rzeczy proponował, aż w końcu zaproponowano tak zwany pakt
fiskalny – to jest oczywiście popularna nazwa, bo oficjalna nazwa to
traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w Unii Gospodarczej i
Walutowej. Ja będę używał określenia „pakt fiskalny”.
Co
jest kluczowe dla tego traktatu, co jest kluczowe dla tego paktu
fiskalnego, co stanowi jego, można powiedzieć, jądro? To są części
trzecia i czwarta, zwane tytułami. W ogóle jest ich sześć, ale kluczowe
są części trzecia i czwarta. Otóż nakładają one na sygnatariuszy – ale,
uwaga, tylko tych, których walutą jest euro, co jest wyraźnie
powiedziane – szereg obowiązków. Po pierwsze, wymóg utrzymywania w
ryzach deficytu finansów publicznych na poziomie 3% . Trzyprocentowy
limit z możliwościami odchylenia w różnych sytuacjach był już
przewidziany, powiedzmy sobie, w traktacie z Maastricht, ale teraz jest
obowiązek wprowadzenia takiego limitu do ustawodawstwa krajowego, a to
jest krok znacznie dalszy. Po drugie, jest limit długu publicznego, wraz
z zasadami jego obniżania, także z obowiązkiem wprowadzenia go do
ustawodawstwa krajowego. Po trzecie, zaostrzono sankcje za
nieprzestrzeganie tych limitów – teraz znacznie trudniej będzie ich nie
stosować. O ile do tej pory, mówiąc szczerze, było dość łatwo nie
stosować tych limitów, o tyle teraz będzie znacznie trudniej, ponieważ
teraz żeby można było ich nie stosować, kwalifikowana większość państw
strefy euro musiałaby być przeciw, a nie odwrotnie – że kwalifikowana
większość musiałaby być za tym, aby je zastosować. Dalej, wprowadzono
obowiązek wymiany informacji o zamiarach dotyczących emisji długu – po
to, żeby o pewnych zdarzeniach wiedzieć wcześniej, a nie wtedy, kiedy
one już się staną – a także obowiązek omawiania na forum grupy euro
planów zasadniczych reform gospodarczych. Są takie reformy, które mają
wpływ na sytuację w innych krajach, jeżeli jest wspólna waluta, i trzeba
o tym mówić wcześniej.
Mówiłem
już o tym, że trzeba wpisać te zasady do prawa. Jeżeli któryś kraj – to
także przewidziano – wpisze je do prawa pozornie albo będzie to wpis,
co do którego nie bardzo będzie wiadomo, czy naprawdę jest obowiązujący,
czy nie, to każdy inny kraj strefy euro, a właściwie każdy sygnatariusz
paktu fiskalnego może zaskarżyć ten kraj do Trybunału Sprawiedliwości i
Trybunał Sprawiedliwości orzeknie, czy ten zapis rzeczywiście jest
prawidłowy, a jeśli nie jest prawidłowy, to będzie mógł nałożyć karę
finansową.
Jeśli
kraj wpada w procedurę nadmiernego deficytu… A chcę powiedzieć, że
procedura nadmiernego deficytu obowiązuje już dzisiaj i my jesteśmy jej
jakby podporządkowani, my i inne kraje. Jeśli więc kraj nie realizuje
tej procedury, to i dzisiaj są możliwe sankcje polegające przede
wszystkim na wstrzymaniu środków unijnych. Czyli można powiedzieć: nihil
novi. Teraz tylko, powiedzmy sobie, reguły są bardziej zaostrzone. I to
jest właściwie wszystko, co jest ujęte w części trzeciej i czwartej.
I
teraz zachodzi pytanie, które tu zadam: czy którekolwiek z tych reguł
są szkodliwe dla polskiej gospodarki? Oczywiście nie, bo przecież jeśli
chodzi o dług, to my już go pilnujemy, a jeśli chodzi o deficyt, to
staramy się go zmniejszyć. I w ogóle trzeba, żeby on był możliwie mały,
by dawał także możliwości – uwaga! – zwiększenia go wtedy, kiedy
następuje spowolnienie gospodarcze i kiedy trzeba zwalczać bezrobocie. A
więc to jest w naszym interesie.
Również
wymiana informacji o zamierzonych reformach nie jest tutaj żadnym
problemem. Wpisanie tego do prawa – a częściowo mamy to już wpisane –
też nie jest problemem. Czyli o szkodliwości w ogóle nie można tu mówić,
to nie jest ten obszar dyskusji.
Czy
to wszystko oznacza przekazanie jakichkolwiek kompetencji władzy
państwowej organizacji międzynarodowej? No, również nie, to przecież
widać. Ale nawet jeżeli ktoś uważa, że w tych postanowieniach kryje się
jakieś niebezpieczeństwo i że gdzieś tu może otwiera się jakaś,
powiedzmy sobie, ingerencja Komisji Europejskiej czy Rady Europejskiej,
której byśmy nie chcieli, to i tak spokojnie może za tym paktem
zagłosować, a to z tego prostego powodu, że te wszystkie określone
rygory nie obowiązują Polski, podobnie zresztą jak pozostałych krajów
spoza strefy euro. Wynika to i z preambuły, i z postanowień art. 14 w
części szóstej. Ja bym chciał to zacytować, bo nie wszyscy może dokument
mieli w ręku i go przeczytali.
Otóż
w preambule czytamy: odnotowując również, że Republika Bułgarii – itd.,
itd., tu wymienione są wszystkie kraje, które nie są w strefie euro, a
które zadeklarowały podpisanie i podpisały ten pakt, w tym oczywiście
jest i Polska… Otóż wszystkie te kraje, które są w dniu podpisania
niniejszego traktatu objęte derogacją dotyczącą uczestnictwa w jednej
walucie – czyli, mówiąc krótko, nie uczestniczą w jednej walucie – i
dopóki ta derogacja nie zostanie uchylona… No a uchylona może być tylko
przez te kraje, na ich, że tak powiem, życzenie. Otóż kraje te mogą być
związane tylko tymi postanowieniami tych części trzeciej i czwartej,
którymi pragną być związane, co oświadczają w momencie złożenia
dokumentu ratyfikacyjnego lub w terminie późniejszym. No a my w momencie
złożenia dokumentu ratyfikacyjnego mamy przed sobą to wszystko i
widzimy, że nie ma takich deklaracji, nie składamy takich deklaracji,
nie wiążemy się żadnymi tego rodzaju postanowieniami.
Art.
14, który jest już nie w preambule, lecz w części szóstej, końcowej,
powiada tak: niniejszy traktat ma zastosowanie do umawiających się stron
objętych derogacją od dnia, w którym stanie się skuteczna decyzja
uchylająca tę derogację, chyba że zainteresowana umawiająca się strona
oświadczy, że pragnie być wcześniej związana wszystkimi lub niektórymi
postanowieniami tytułów II i IV, czyli części trzeciej i czwartej
niniejszego traktatu. Zatem to jest wystarczająco jasne, wystarczająca
mocno sformułowane.
Tak
więc jesteśmy związani postanowieniami tylko tytułów I, II, V i VI. A
co jest w tych częściach? Część pierwsza mówi ogólnie o tym, że trzeba
wzmacniać dyscyplinę budżetową. No, to chyba nam nie przeszkadza. Część
druga mówi o tym, że pakt fiskalny powinien być interpretowany zgodnie z
prawem Unii Europejskiej. To tym bardziej nam nie przeszkadza, bo nie
jesteśmy w strefie euro, ale jesteśmy w Unii Europejskiej. Część szósta
mówi o tym, kiedy i na jakich zasadach traktat wchodzi w życie, oraz o
tym, że jego postanowienia nie obowiązują sygnatariuszy spoza strefy
euro – to czytałem przed chwilą – chyba że te kraje same, z własnej i
nieprzymuszonej woli te zobowiązania przyjmą.
Część
piąta… Jak widać trzy części, no, można tak powiedzieć, są… Część
pierwsza i druga są tu bez znaczenia, a część szósta nas wyłącza. Część
piąta, którą jesteśmy związani, jest bardziej interesująca. Zacytuję.
Art. 12 ust. 3 mówi tak: „Szefowie państw lub rządów Umawiających się
Stron, których walutą nie jest euro – a więc Polska – i które
ratyfikowały niniejszy Traktat, uczestniczą w debatach podczas posiedzeń
szczytu państw strefy euro dotyczących: konkurencyjności Umawiających
się Stron, zmiany ogólnej struktury strefy euro i podstawowych zasad
dotyczących tej strefy, które będą obowiązywały w przyszłości, jak
również, w odpowiednich przypadkach i przynajmniej raz w roku, w
debatach na temat szczegółowych kwestii dotyczących wdrażania
niniejszego Traktatu”, paktu fiskalnego.
I teraz mamy odpowiedź na pytanie: co właściwie Polska podpisuje?
Otóż
być może jest to dla niektórych zaskakujące – myślę, że w tej Izbie już
nie jest – ale z tej ratyfikacji nie wynikają żadne zobowiązania, a
uzyskujemy ważne uprawnienie. To może brzmieć dziwnie, ale tak jest.
Jest to uprawnienie do udziału w pracach dotyczących przyszłości strefy
euro, jej funkcjonowania i kształtowania reguł obowiązujących jej
członków.
Jeśli
więc jedynym skutkiem ratyfikacji paktu są dodatkowe możliwości
działania dla polskich władz, to nie ma uzasadnienia postulat
przyjmowania go przez parlament kwalifikowaną większością głosów. Jeśli w
przyszłości będziemy wstępować do strefy euro, to wtedy wszystkie
rygory paktu zaczną nas obowiązywać. I wtedy i tak będzie konieczna
kwalifikowana większość, to jest 2/3 głosów, w Sejmie i w Senacie, bo
będzie chodziło o zmianę konstytucji. Wtedy wszyscy będą brali pod uwagę
nie tylko fakt wprowadzenia wspólnej waluty, ale również fakt
automatycznego związania się tymi wszystkimi wymogami. Być może dla
niektórych będzie to za dużo i będą głosowali przeciw, ale będą mieli
taką możliwość. Dzisiaj absolutnie nie ma takiej potrzeby.
Może
się zdarzyć, że któryś rząd wcześniej… Ten rząd akurat niczego nie
zgłosił i nie wiem, czy będzie chciał coś zgłosić. Raczę wątpię, bo nie
ma takiego interesu. Ale trzeba założyć, że ten czy którykolwiek inny
rząd może chcieć wcześniej związać się wszystkimi albo niektórymi
postanowieniami. Będzie musiał to zrobić w postaci ustawy. Ponieważ jest
to zmiana traktatu, będzie musiał przynieść do Sejmu i do Senatu
ustawę. Wówczas temat, jaką większością tę ustawę przyjmować, ponownie
stanie na porządku dziennym.
Wprawdzie
większość opinii prawnych mówi dzisiaj, że reguły, które tam są, nie
dotyczą przekazania kompetencji i w związku z tym nie jest wymagana
większość 2/3 głosów, ale są również inne opinie, a przynajmniej jedna,
wśród tych, które były robione. I w związku z tym, jeśli taka ustawa się
kiedyś pojawi, to temat wróci i wówczas będziemy dyskutowali nad tym,
czy się w ogóle wiązać i czy potrzebna jest większość 2/3 głosów, czy
też nie. W tej chwili dyskusja jest zdecydowanie przedwczesna.
Logika
nakazuje, żeby odpowiedzieć na jeszcze jedno pytanie: co zyskujemy, a
co tracimy, nie podpisując paktu? No bo przecież można by tego paktu nie
podpisać. Otóż tak: nie uwalniamy się od żadnych zobowiązań, bo ten
pakt żadnych zobowiązań na nas nie nakłada, czyli można powiedzieć, że
zysków tutaj nie ma. A czy są straty? No niestety są, i to istotne.
Przede wszystkim w sferze politycznej Polska okazałaby w ten sposób nie
tylko obojętność wobec działań w celu przezwyciężenia kryzysu w strefie
euro, lecz także brak zainteresowania pogłębianiem współpracy i
zachowaniem integralności całej Unii Europejskiej.
Tutaj
przed chwilą w trakcie dyskusji padały głosy, że Unia się rozjeżdża, że
w Unii jest głęboki kryzys, że w ogóle są tam złe przepisy, złe reguły,
że są takie zasady, które krępują konkurencyjność, rozwój itd. No,
jeżeli tak jest, to trzeba to zmieniać, ale jeżeli to zmieniać, to jest
pytanie, czy robić to z naszym udziałem, czy bez naszego udziału. Trzeba
pamiętać, że to, co się będzie działo w strefie euro… Bo ktoś może
powiedzieć: no tak, ale to strefa euro. Tylko problem polega na tym, że
strefa euro nie składa się z dwóch krajów, tylko składa się z
siedemnastu krajów, niedługo pewnie wejdą jeszcze jeden kraj czy dwa
kraje. I to, co się dzieje w strefie euro, czego doświadczyliśmy i czego
właśnie doświadczamy, ma ogromny wpływ na sytuację w Polsce. W związku z
tym obojętność wobec tego, jakie działania są tam podejmowane w celu
przezwyciężenia kryzysu, jakie działania są podejmowane w zakresie
pogłębiania współpracy, a także integralności całej Unii Europejskiej,
byłaby ciężkim grzechem ze strony Polski.
Jesteśmy
bardzo często wyczuleni na to, żeby Unia Europejska nie wpadała w tak
zwane dwie prędkości. No, jest to trochę rozdmuchany problem, dlatego że
już istnieją dwie prędkości, a nawet trzy, bo jest strefa Schengen,
która nie obejmuje wszystkich, no i jest oczywiście strefa euro, która
nie obejmuje wszystkich. Tak więc te prędkości już są. Problem polega
wszelako na tym, żeby nie było barier, to znaczy, żeby nie było tak, że
kraj, który posuwa się naprzód z inną prędkością, który posuwa się
naprzód wolniej, nie może przeskoczyć do grupy krajów, które posuwają
się naprzód szybciej, a nie może do tej grupy przeskoczyć dlatego, że są
różne bariery, że właśnie są wymyślane nowe bariery. Otóż, jeśli
jesteśmy w środku, to wiemy, co, że tak powiem, się szykuje i możemy się
temu przeciwstawić czy też zaproponować inne rozwiązania. Gdybyśmy tę
obojętność przejawiali, to w ten sposób właśnie potwierdzilibyśmy
słuszność czasami pojawiających się głosów, że Unia powinna być złożona z
dwóch kręgów integracji.
Dzisiaj
na posiedzeniu komisji senator Jackowski zadał pytanie o tak zwany rząd
gospodarczy Unii Europejskiej. To gdzieś się pojawiało, jaki jest
stosunek do tego… Polska jest zdecydowanie temu przeciwna. Właśnie
chodziło o to, że w kręgach krajów, które dysponują walutą euro,
pojawiły się takie tendencje, żeby jakby w pewnym sensie machnąć ręką na
resztę i zacząć bardzo szybko integrować się wewnętrznie, łącznie z
utworzeniem czegoś w rodzaju wewnętrznego rządu gospodarczego. To bardzo
rozbiłoby integralność Unii Europejskiej, a konsekwencje tego byłyby
naprawdę trudne do przewidzenia. Polska się temu przeciwstawiła i między
innymi to właśnie my doprowadziliśmy do wprowadzenia tych zapisów,
zgodnie z którymi kraje spoza strefy euro będą brały udział, będą miały
możliwości itd., itd., będą miały możliwość odniesienia się do tego, co
tamte kraje przyjęły, bo jednak, szerzej patrząc na sprawę, nie zależy
im na tym, żeby Unię Europejską zawęzić, tylko raczej na tym, żeby ją
rozszerzyć.
Chcę
także podkreślić, że wszelkie zmiany… że w momencie, kiedy ratyfikujemy
ten pakt fiskalny, mimo że nie jesteśmy objęci zobowiązaniami, które są
w nim zawarte, jesteśmy sygnatariuszami tego paktu. W związku z tym
wprowadzenie wszelkich zmian do tego paktu będzie wymagało także naszej
zgody. Tak więc, gdyby komuś przyszło do głowy wprowadzić jeszcze jakieś
rozwiązania, które – uwaga – nadal by nas nie obowiązywały, ale po
wejściu do strefy euro by nas obowiązywały, a my na przykład
uznalibyśmy, że te rozwiązania byłyby dla nas dodatkową barierą, że one
by nam przeszkadzały, to moglibyśmy się ich wprowadzeniu przeciwstawić
skutecznie.
Wreszcie
jest kwestia interpretacji, mianowicie różnego rodzaju postanowienia są
interpretowane. I zgodnie z traktatem – jest taki artykuł, który o tym
mówi – interpretacje powinny być zgodne z prawodawstwem unijnym, nie z
jakimś bliżej nieokreślonym prawodawstwem strefy euro, tylko z
prawodawstwem unijnym. W związku z tym, jeśli jesteśmy tam, to bierzemy
udział w tej interpretacji i możemy na przykład przeciwstawić się
interpretacji, która naszym zdaniem jest szkodliwa. Rozumiem, że są w
Polsce ludzie, którzy… Są różne grupy, jeśli chodzi o stosunek do strefy
euro. Jest grupa euroentuzjastów, którzy chcieliby przystąpić do niej
natychmiast, już, zaraz. Jest również grupa eurorealistów – w tym
momencie używam słowa „euro” na określenie waluty, a nie Unii
Europejskiej – którzy mówią: po pierwsze, nie spełniamy warunków, po
drugie, sama strefa euro jest jeszcze w kłopotach, więc poczekajmy,
niech to wszystko się… My spełnimy warunki, oni wyjdą z kłopotów i wtedy
– przecież na mocy paktu fiskalnego jesteśmy niejako w środku – za ileś
lat, nie wiem, cztery, pięć, sześć, będziemy podejmowali decyzje w tej
sprawie. Są też tacy, którzy mówią „oj, jeszcze długo, długo nie”, ale
nie mówią „kategorycznie nie”. I wreszcie są tacy, którzy mówią „nie,
nigdy, nie ma o czym mówić”.
Jeżeli
chodzi o naszą opozycję parlamentarną – mówię o opozycji wobec tej
kwestii – to, o ile wiem, nie ma zdecydowanych, że tak powiem,
negacjonistów, to znaczy takich, którzy mówią „nigdy w życiu”. Pamiętam
słowa prezesa Jarosława Kaczyńskiego, który mówił o tym, że najwcześniej
w roku 2020… Być może tak będzie; czas pokaże, jak to będzie wyglądało.
W każdym razie nie jest to sprzeciw zasadniczy, a skoro tak, to
prosiłbym o minimum logiki. Chodzi mianowicie o to, że do tego czasu,
bez względu na to, czy wejdziemy, czy nie wejdziemy… To, między nami
mówiąc, dotyczy również tych, którzy generalnie są przeciw. Przecież
lepiej być w środku i obserwować to, co się dzieje, w pewnym sensie to
kontrolować, a czasami, oczywiście na miarę możliwości, coś jednak
zaproponować.
Szanowni
Państwo, nieobecni nie mają racji – trzeba być tam, gdzie zapadają
decyzje. Nie mam wątpliwości co do tego, że wszyscy polscy politycy są
gorącymi patriotami, ale są wśród nich tacy… Są takie partie, które
szczególnie mocno i niemal przy każdej okazji podkreślają swoje
przywiązanie do obrony naszych polskich interesów. Oczywiście są do tego
uprawnione i zgadzam się z tym, że niekiedy w przeszłości interesy te
nie zawsze były dostatecznie bronione. Dzisiaj też mogą być bronione
lepiej i trzeba o tym dyskutować, ale pytam wszystkich wątpiących: jakże
bronić tych interesów, gdy jesteśmy nieobecni tam, gdzie decyduje się o
przyszłości Unii Europejskiej, w której jesteśmy, bo przecież nie
zamierzamy z niej wystąpić? Bądźmy więc obecni, bądźmy aktywni tam,
gdzie kształtuje się przyszłość milionów Polaków. Unia Europejska źle
działa? To naprawiajmy ją. No ale do tego trzeba być obecnym. Dlatego w
imieniu połączonych komisji i własnym wnoszę o przyjęcie projektu
uchwały o ratyfikacji traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w
unii gospodarczej i walutowej. Dziękuję.
